آخرین میزانسن استاد حمید سمندریان توسط دوستداران اش در آخرین صحنه زندگی اش به اجرا درآمد.

مراسم تشییع و تدفین پدر تئاتر ایران استاد حمید سمندریان صبح امروز با حضور خیل عظیم اصحاب رسانه، هنرمندان، مسئولین و مردم هنر دوست ایران در خانه هنرمندان ایران برگزار گردید.

حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی، سید احمد میرعلایی، هما روستا، عزت الله انتظامی، داوود رشیدی، علی نصیریان، رضا کیانیان، رضا بابک، حامد بهداد، اسماعیل شنگله، ایرج راد، رخشان بنی اعتماد، داریوش فرهنگ، مهدی فخیم زاده، محمد علی سجادی، مسعود کرامتی، امین تارخ، بهزاد فراهانی، ناصر تقوایی، کیومرث پوراحمد، مریلا زارعی، مهوش افشارپناه، حسن پورشیرازی، فرزاد حسنی، بهناز جعفری، فردوس کاویانی، برزو ارجمند، سیامک انصاری، امیر جعفری، ریما رامین فر، میرطاهر مظلومی، معصومه قاسمی پور، باران کوثری، ناهید دل آگاه، مهدی پاکدل، آتش تقی پور، اصغر سمسارزاده، رضا فیض نوروزی، بهروز بقایی، کریم اکبری مبارکه، یدالله صمدی، الهام پاوه نژاد، هدایت هاشمی، پیام دهکردی، انوشیروان ارجمند، پرویز صبری، پرویز پورحسینی، محسن طنابنده، مهوش وقاری، فریده سپاه منصور، بیوک میرزایی، ناصر هاشمی، امیر غفارمنش، مهدی میامی، حبیب اسماعیلی، بیژن امکانیان، محمد شیری، ستاره اسکندری، احمد جورقانیان، آذر مردانیان، مجید علیزاده و بسیاری دیگر از چهره های شاخص سینما، تلویزیون و تئاتر ایران از جمله اشخاصی بودند که برای بدرقه پدر بازیگری ایران در خانه هنرمندان ایران حضور یافته بودند.

این مراسم با تأخیر طولانی یک ساعته رأس ساعت 10 صبح با تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید آغاز شد. در ابتدای این مراسم حسین پاکدل که اجرای مراسم را بر عهده داشت پشت تریبون رفت و در جملاتی گفت:

ما همه در این مکان جمع شده ایم تا با پیکر خاکی این هنرمند گرانقدر وداع کنیم. حال همه ما بسیار بد است اما هیچکدام از ما حالمان به حال بانو هما روستا نمی رسد. چه کسی می تواند حق مطلب را در مورد استاد حمید سمندریان ادا کند جز عزت سینمای ایران استاد عزت الله انتظامی که من از ایشان دعوت می کنم تا پشت تریبون بیایند.

سپس عزت الله انتظامی پشت تریبون رفت و در حالی که به شدت متأثر بود گفت:

هفته گذشته روز سه شنبه من به اتفاق ایرج راد برای دیدن استاد سمندریان به منزلشان رفتیم. هما روستا ما را به داخل هدایت کرد و بعد از اینکه استاد سمندریان را دیدم او با همان حال همیشگی اش به من گفت عزت ما دیگه همه کارهایمان را کرده ایم و کاری برای انجام دادن نداریم. من دیگه باید برم.

انتظامی در ادامه سخنان اش اظهار داشت: استاد سمندریان مردی بود که حدود نیم قرن در دانشگاه های کشور تدریس کرده بود. او مردی بود که هیچ کس تا کنون اخم و عصبانیت او را ندیده بود. من بسیار خرسندم که چند تا «پی یس» [نمایش] تلویزیونی را برای ایشان کار کردم. من به دلیل سنی که داشتم به سختی توانستم وارد دانشگاه شوم و زمانی که با ضرب و زور توانستم وارد دانشگاه شوم استاد سمندریان تا به کلاس آمد رو به من کرد و گفت تو اینجا چه کار می کنی؟ [چون انتظامی در آن زمان بازیگر شناخته شده ای بود] و می خواست مرا از کلاس بیرون کند که من به وی اصرار کردم که این کار را انجام ندهد.

عزت الله انتظامی افزود: من می دانم که حمید خیلی بزرگوار بود و هیچکس کوچکترین گله ای از وی نداشت. او بزرگمرد و الماس گران قیمت تئاتر ایران بود که از میان ما رفت. من از تمامی شما خواهش می کنم تا به احترام این استاد بزرگ وقتی که مراسم تمام شد با سکوت پیکرش را بدرقه کنید چون که در بهشت زهرا (س) تمامی مراسم مذهبی انجام خواهد شد.

بعد از اتمام سخنان عزت الله انتظامی مجری مراسم پشت تریبون رفت و در جمله کوتاهی گفت: تمام ویژگی هایی که استاد عزت الله انتظامی فرمودند درست بود اما یکی دیگر از ویژگی های استاد حمید سمندریان جوانی اش بود، او هر وقت کار می کرد 18 ساله و هر وقت که بیکار بود صد ساله بود.

سپس ابراهیم حقیقی پشت تریبون رفت و در جملاتی کوتاه گفت: سخت است شاهد آب شدن شمعی باشیم که تا صبح بیشتر روشن نیست. ما باید بفهمیم که خانم هما روستا چه کشیده است. سخت است که در رثای کسی حرف بزنیم که معلمی یگانه بود. غیر ممکن است که استادی همچون حمید سمندریان که تمامی نمایشی جهان را می دانست و می فهمید فراموش شود و از یاد ها برود.

حقیقی ادامه داد: استاد سمندریان هرگاه می خواستند تصویری از خود ارائه دهند این شعر را می خواندند

چون کشتی بی لنگر کج می شد و مج می شد

وز حسرت او مرده صد عاقل و فرزانه 

گفتم ز كجايي تو تسخر زد و گفت اي جان

نيميم ز تركستان نيميم ز فرغانه 

خانم هما روستا در مورد معنی این شعر این گونه می گویند که دنیا را ببین که ما با همه کجی هایی که داریم کسانی هستند که حسرت خوار ما هستند.

سپس مجری مراسم پشت تریبون رفت و گفت: استاد سمندریان همیشه این جمله را می گفتند که بدا به حال استادی که شاگردانش از او پیشی نگیرند. یکی از شاگردان استاد حمید سمندریان در این جا حضور دارند که من دعوت می کنم چند کلامی با شما سخن بگویند.

رضا کیانیان پشت تریبون رفت و در حالی که به شدت غمگین بود و بغض داشت گفت:

من سلام می کنم به شما و حمید سمندریان، سلام به هما روستا و احمد آقالو، حمید هیچ وقت تکرار نمی شود. خیلی مهم است که یک آدمی وجود داشته باشد که چندین نسل او را دوست داشته باشند. این چه راز عجیبی است در این مرد که از عزت الله انتظامی گرفته تا شاگردانی که اکنون به دانشگاه رفته اند و یا در حال ورود به دانشگاه هستند او را دوست دارند.

کیانیان در ادامه اظهاراتش افزود: حمید سمندریان همیشه زنده بود و تنها می خواست چند تا نمایشنامه را اجرا کند. چرا اجرا نکرد؟! او همیشه می گفت اگر شخصی بمیرد و آرزویی در این دنیا داشته باشد دست اش از گور بیرون خواهد ماند. او همیشه می گفت اگر گالیله را اجرا نکنم دستم از گور بیرون می ماند. اگر حمید سمندریان گالیله را اجرا می کرد الآن «گالیله» خوابیده بود اما «گالیله» هنوز بیدار است و در انتظار اجرا نشسته است. من در این جا می خواهم به استاد حمید سمندریان بگویم که دست ات را راحت داخل گور ببر چون از این به بعد گالیله را همه هر روز اجرا می کنند و تمام گروه های نمایشی قبل از اجراهایشان چند صفحه از گالیله را روخوانی خواهند کرد.

سپس پیام دهکردی پشت تریبون رفت و در جملاتی گفت:

حمید نمرده است، زنده است، تکثیر شده در وجود تک تک ما، این جادوی اوست. باور کن! نمی توانیم فراموش اش کنیم اگر، کمی صبر داشته باشیم، شاید بفهمیم چرا زنده ایم چرا رنج می بریم، ما هستیم تا عاشقانه زندگی کنیم، عاشقانه کار کنیم و امید داشته باشیم. دوست دارمت نه به سان گذشته، دوست دارمت به سان یک لحظه که تو را نداشتم.

در ادامه این مراسم حسین پاکدل از هما روستا همسر استاد حمید سمندریان دعوت کرد تا پشت تریبون برود. وی در حالی که به شدت متأثر و متألم بود پشت تریبون رفت و در جملات کوتاهی گفت:

حمید همیشه همه را دوست داشت و در روزهای آخر به من وصیت کرد و گفت: تو هم همیشه این کار را بکن. او به من گفت به هم خوبی کنید و همدیگر را دوست داشته باشید. من بیش از این نمی توانم حرف بزنم و از حضور شما خداحافظی می کنم.

سپس پاکدل پشت تریبون رفت و گفت: حمید سمندریان به موسیقی علاقه بسیاری داشت و به همین دلیل به آلمان رفت تا موسیقی بخواند، اما موسیقی هم خواند و نوازنده چیره دست ویولن هم شد اما دست تقدیر او را به سمت تئاتر کشاند و او برکت تئاتر ایران شد.

پاکدل ادامه داد: چند روز پیش وقتی پزشک حمید برای معاینه وی به منزل اش آمده بود به هما روستا گفت حمید به چه چیزی بیش از هر چیز علاقه دارد. هما روستا نیز اظهار داشت که حمید به موسیقی علاقه مند است. پزشک وی قطعه موسیقی مورد علاقه حمید را پرسید و هما روستا نیز قطعه موسیقی «آندره بارو» را نام برد. سپس به درخواست پزشک آن قطعه موسیقی گذاشته شد و حمید نیز آرام گرفت. حمید سمندریان برای نقش بازی نکردن نقش های بسیاری آفرید. حال ما پیکر حمید را همراه با موسیقی مورد علاقه اش بدرقه می کنیم و من از تمامی شما تقاضا می کنم همان گونه که استاد عزت الله انتظامی درخواست کردند در سکوت کامل پیکر این هنرمند برجسته را به سمت تالار ایرانشهر تشییع کنید و از آنجا با اتوبوس های کولر داری که برای انتقال شما به قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) آماده شده است بروید.

پاکدل افزود: بنا به پیشنهاد حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی که همیشه حامی هنر و هنرمندان بوده اند نماز میت را بر پیکر این هنرمند ارزشمند در خانه هنرمندان ایران اقامه خواهیم نمود.

پس از اقامه نماز میت بر پیکر استاد فقید بازیگری ایران پیکر این هنرمند ارزشمند به سمت تالار ایرانشهر تشییع شد و در آنجا و در کنار کاریکاتورها و مجسمه وی با پیکر خاکی استاد حمید سمندریان وداع شد و پیکر ایشان به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) انتقال یافت و در کنار سایر هنرمندان و همکارانش در ردیف 155 شماره 31 به خاک سپرده شد و آخرین میزانسن زندگی بزرگ ترین کارگردان تئاتر ایران در آنجا رقم خورد و چه خوش گفت مداحی که در نهایت خواند:

زندگي صحنه يكتاي هنرمندي ماست

هركسي نغمه خود خواند و رود

صحنه پيوسته به جاست

خرم آن صحنه كه مردم نبردش ز ياد

برخی حواشی این مراسم:

-حضور بدرقه کنندگان پیکر بزرگ کارگردان تئاتر ایران به حدی بود که سیل جمعیت در تمامی نقاط باغ هنر متراکم بود و بیش از هر چیز دیگر ازدحام و شلوغی بیش از حد از ساعت ها قبل از آغاز مراسم در باغ هنر و خیابان های اطراف به چشم می خورد.

-حضور نیروهای امنیتی پلیس جلوی خانه هنرمندان ایران قابل توجه بود.

-حضور هنرمندان برجسته سینما، تلویزیون و تئاتر ایران و نسل های مختلف بازیگری در این مراسم بسیار جالب توجه بود. جدا از حضور این افراد رؤسای بسیاری از نهادهای فرهنگی و هنری و هنچنین ارسال تاج گل های زیبا توسط نهاد ها، سازمان ها، ارگان ها، و انجمن های هنری بسیار به چشم می آمد.

-افرادی که کارت هایی با عکس استاد حمید سمندریان بر گردن آویخته بودند و خود را ستاد برگزاری مراسم استاد حمید سمندریان می نامیدند مانع ورود افراد عادی و مردم به سمت درب ورودی خانه هنرمندان ایران می شدند و تنها هنرمندان، اقوام و اصحاب رسانه می توانستند به این محوطه وارد شوند که ورود اصحاب رسانه که می بایست کارت خبرنگاری خود را نشان دهند بسیار زننده و توهین آمیز بود. خانواده زنده یاد سمندریان نیز تنها با نشان دادن کارت ورودی می توانستند به محل حاضر شوند. این برخورد زننده افرادی که خود را از شاگردان و مریدان زنده یاد سمندریان می دانستند تنها باعث ایجاد ازدحام در خیابان و اغتشاش در محوطه باغ هنر شده بود. در ادامه این توهین ها به اشکال دیگری نیز ادامه یافت به نحوی که به هنگام ورود پیکر زنده یاد حمید سمندریان به تالار ایرانشهر درب های ورودی به روی تمامی حاضران از جمله اصحاب رسانه بسته شد و تنها نور چشمی ها و برخی افراد خاص می توانستند وارد این تالار شوند. ستاره اسکندری هم مرتب بر سر خبرنگاران و عکاسان فریاد می کشید و با تندی به ایشان توهین می کرد که این رفتار زننده باعث درگیری لفظی میان وی و چند تن از خبرنگاران گردید.

-سخنان رضا کیانیان که به شدت در غم از دست دادن استاد بزرگ بازیگری ایران زمین متأثر بود و اشک می ریخت یکی از هیجان انگیز ترین سخنرانی ها در این مراسم بود. کیانیان با اشاره به این که بسیاری افراد و مقامات مانع کار استاد حمید سمندریان در اجرای نمایش گالیله شده بودند به شدت بر سر آن ها فریاد کشید و آن ها را تهدید به اجرای هر روزه این نمایش کرد!

-خواندن نماز میت در خانه هنرمندان ایران ابتکار عمل جالبی بود که مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفت و باعث شد وقت کمتری در بهشت زهرا (س) گرفته شود.

-با اینکه برای انتقال تشییع کنندگان به بهشت زهرا (س) چندید دستگاه اتوبوس، مینی بوس و ون در نظر گرفته شده بود با این حال ازدحام جمعیت به حدی زیاد بود که بسیاری مجبور شدند خود را با وسیله های شخصی و عمومی به بهشت زهرا (س) برسانند.

-نحوه پذیرایی شیرینی و آب میوه که توسط ستاد برگزاری مراسم زنده یاد استاد حمید سمندریان انجام می شد بسیار بد و تأسف برانگیز بود. چراکه این افراد با وقاحت هر چه تمام تر تنها خوراکی ها را میان خود توزیع می کردند.

-مراسم تدفین استاد حمید سمندریان در بهشت زهرا (س) به سرعت برگزار شد.