سفرنامه بیست و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان- اصفهان

روز اول: دوشنبه 23 آبان ماه 1390

پروانه ها در نصف جهان به پرواز درآمدند...

جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان بالاخره بعد از مدت ها به موطن اصلی خود بازگشت و اصفهان دوباره میزان هنرمندان و صاحبان قلم شد.

بیست و پنجمین جشنواره فیلم های کودک و نوجوان جشنواره ای است همراه با امید، امید به اعتلای روز افزون و روند رو به رشد سینمای کودک در ایران، این امید به دلیل آن است که جشنواره دوباره به وطن اصلی خود بازگشته است و این مهم  اهمیت این جشنواره را دو صد چندان نموده است. همچنین وعده های مسئولین و دست اندرکاران سینمای کودک برای برگزاری جلسات آموزشی و تخصصی و آسیب شناسی سینمای کودک در ایران نوید دهنده آن است که از قبل برگزاری این گونه نشست ها و جلسات وضع سینمای کودک بهتر شود.

پرده سینما به عنوان یک رسانه تحلیلی و تخصصی سینمای ایران از ابتدای امر میل بر آن داشت تا بر خلاف سال های پیشین اخبار این جشنواره را پوشش دهد، در این میانه و بعد از کش و قوس های فراوان قرعه به نام بنده افتاد تا برای گزارش بیست و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان به نمایندگی از سایت پرده سینما راهی اصفهان شوم.

اصفهان برای همه ایرانیان همراه با یک حس نوستالژی است همه ما بدون شک پایتخت فرهنگی کشورمان را دوست داریم و حداقل یک بار هم که شده به آن سر زده ایم، دیدن دوباره اصفهان به ویژه زاینده رود پر آب بسیار دل نشین بود، روز دوشنبه 23 آبان ماه بنده وارد اصفهان شدم.

از بدو ورود به اصفهان در تمامی خیابان ها نمادها و پرچم های بیست و پنجمین جشنواره فیلم کودک به چشم می خورد و تنوع رنگ هایی که در این تبلیغات به کار گرفته شده بود حس و حال یک جشنواره با شکوه را به من القا نمود.

بعد از استقرار در هتل جلفا یک راست به سمت مجموعه فرهنگی فرشچیان که پیش از این به عنوان سینمای رسانه ها در بیست و پنجمین جشنواره فیلم های کودک از آن نام برده می شد رفتم.

اما بعد از رسیدن به مجموعه فرشچیان دچار یک بهت و شوک غریبی شدم چرا که بر خلاف انتظارم دیدم تنها تعداد بسیار انگشت شماری از دست اندرکاران سینمای جوان اصفهان در آن جا حاضرند و از نمایندگان رسانه ها و همچنین دست اندرکاران بنیاد سینمایی فارابی خبری نیست.

با کمی پرس و جو متوجه شدم که تمامی نمایندگان رسانه های جمعی و هنرمندان در هتل کوثر مستقر هستند و ترجیح داده اند که در روز اول جشنواره به دیدن فیلم ها نیایند و خود را برای مراسم افتتاحیه آماده سازند.

در این روز دو فیلم باد و مه به کارگردانی محمدعلی طالبی و بهشت اینجاست به کارگردانی حمید سلیمیان در مجموعه فرشچیان اکران شد که تنها تعداد  بسیار اندکی به تماشای این فیلم ها نشسته بودند. من نیز چند دقیقه ای به تماشای فیلم باد و مه طالبی نشستم اما به دلیل این که فیلم را قبلاً در جشنواره فیلم فجر دیده بودم ترجیح دادم زودتر خود را به هتل کوثر برسانم و از آن جا به سمت مکان مراسم افتتاحیه بروم. حین حرکت به سمت هتل کوثر شاهد برگزاری کارناوال های شاد خیابانی توسط کودکان در خیابان منتهی به سی و سه پل بودم که از اجرای این کارناوال واقعاً لذت بردم.

بعد از رسیدن به هتل کوثر با ازدحام بسیار زیاد اصحاب رسانه، هنرمندان و همراهان شان مواجه شدم، بی نظمی غریبی در فضای لابی این هتل به چشم می خورد هرچه سعی کردم تا خود را به یکی از مسئولین بنیاد سینمایی فارابی برسانم و تکلیفم را بپرسم موفق نشدم. اما سرانجام با راهنمایی خسرو باباپور موفق شدم تا کارت ورود به مراسم افتتاحیه را بگیرم و ساعتی بعد به همراه با همگی حاضران در هتل به وسیله چندین دستگاه اتوبوس به سمت سالن گل نرگس که برای افتتاحیه جشنواره در نظر گرفته شده بود حرکت کردیم. راه نسبتاً دور این مکان در همان ابتدای امر باعث اعتراض تعداد زیادی از حضار به ویژه هنرمندان شده بود که به گفته خود بسیار خسته بودند، در این میانه شنیده شد که تعداد زیادی از هنرمندان نیز در راه هستند و به همراه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقیماً از فرودگاه اصفهان به سالن گل نرگس می آیند. هنگام رسیدن به سالن گل نرگس با جمعیت بسیار زیادی از مشتاقان و دوست داران سینما مواجه شدیم و صحنه های جالبی دیدیم که هیچ یک خالی از لطف نبودند، از استقبال گرم مردم از هنرمندانی نظیر محمد کاسبی و جهانبخش سلطانی گرفته تا شور و حالی که همگی آن ها برای برگزاری این جشنواره در شهرشان داشتند جالب و به یاد ماندنی بود. بعد از گذر از هفت خوان رستم بالاخره وارد سالن شدیم. جداً از همه کمبودها و کاستی ها باید به این نکته اقرار کنم که متولیان و دست اندرکاران بیست و پنجمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان دکور بسیار خوبی برای این مراسم در نظر گرفته بودند که این دکور باشکوه از همان ابتدای امر نظر مثبت همگان را به خود جلب می کرد. بعد از آن با هدایت تعداد زیادی از افراد انتظامات به سمت جایگاه خبرنگاران هدایت شدم، انصافاً این بار و بعد از برگزاری جشن ها و جشنواره های مختلف سینمایی باید به این نکته اذغان کنم که مسئولین جایگاه خوب و قابل قبولی برای خبرنگاران در نظر گرفته بودند و جایگاه آن ها درست بعد از جایگاه میهمانان ویژه قرار داشت.

در این میان بسیاری چهره های آشنا همچون: مریم میلانی، نیلوفر محمودی، علی روئین تن، سید ضیاء هاشمی، محمدرضا شریفی نیا، احمد نجفی و غیره حضور داشتند و مدتی بعد دست اندرکاران و مسئولین از جمله سید محمد حسینی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، جواد شمقدری، سید علیرضا سجاد پور، سید احمد میرعلایی، جعفر گودرزی و مسئولین و دست اندرکاران استان اصفهان از جمله استاندارف شهردار و سایر مسئولان به سالن وارد شدندف بعد از ورود ایشان مراسم افتتاحیه با تأخیر طولانی حدوداً 90 دقیقه ای با پخش سرود رسمی جمهوری اسلامی ایران و تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید آغاز گردید، سپس علیرضا خمسه مجری این مراسم روی صحنه آمد و بعد از خوش آمدگویی به حاضران اعلام کرد که امشب با یک سورپرایز همراه خواهند بود.

بعد از اعلام این خبر توسط خمسه تصاویری از بارگاه امیر المومنین حضرت علی (ع) پخش گردید و بعد از آن پرچم بارگاه ملکوتی این حضرت توسط فریبا کوثری که به عنوان نماینده سینمای ایران این پرچم متبرک را از نجف اشرف تحویل گرفته بود روی صحنه آورده شد و در مراسمی با شکوه این پرچم میان پرچم های جمهوری اسلامی ایران و جشنواره فیلم کودک قرار گرفت.

سپس سید احمد میرعلایی دبیر بیست و پنجمین جشنواره فیلم های کودک و نوجوان به عنوان اولین سخنران مراسم روی صحنه رفت و در جملات کوتاهی گفت این جشنواره نیست و من می خواهم نام این جشنوراه را عشقواره بگذارم، چرا که با وجود این پرچم و سعی و تلاش همگانی که همراه با عشق بوده است می توان به این نتیجه رسید که این عشقواره است.

سپس مراسم تجلیل از هشت هنرمند پیشکسوت عرصه دوبله کشور به عمل آمد و از آقایان و خانم ها: ناصر ممدوح، پرویز ربیعی، مهوش افشاری، رزیتا یار احمدی، مریم راد پور و شوکت حجت تجلیل به عمل آمد و اعلام شد که آقایان خسرو خسرو شاهی و جلال مقامی نتوانسته اند در این مراسم حاضر باشند. 

هنگام تجلیل از این پیشکسوتان عرصه دوبله تصاویری از کارتون ها و انیمیشن هایی که ایشان برای کودکان دوبله کرده بودن پخش گردید که با استقبال خوبی از سوی حاضران روبرو گشت.

سپس اعلام شد که پیام صلح و دوستی کودکان ایران زمین به سفرای بیش از 40 کشور جهان ابلاغ شده است و ضمن اعلام این خبر تصاویر این خبر نیز پخش گردید.

سپس جوایز برگزیدگان بخش پوستر و فیلمنامه به برگزیدگان آن اهدا شد که در این میان جواد جلالی برای طراحی پوستر فیلم خواب های دنباله دار به کارگردانی پوران درخشنده و سهیلا جبری برای نگاشتن فیلمنامه کوره های خاموش توانستند پروانه های زرین را از آن خود نمایند، تعدادی هم در این میان توانستند دیپلم افتخار بیست و پنجمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان را به دست آورند.

بعد از اهدای این جوایز برخی از مسئولان شهری و سینمایی استان اصفهان و همچنین مسئولین و دست اندکاران سینمای ایران به سخنرانی پرداختند و در بخشی از مراسم تقدیر و یادوراه شهید بهنام محمدی با حضور خانواده و همرزمان اش برگزار گردید.

همچنین در این مراسم از چند تن از پیشکسوتان سینمای ایران تجلیل به عمل آمد. غلامرضا رمضانی کارگردان فیلم های کودکان و نوجوانان اولین فردی بود که مراسم تجلیل از وی به عمل آمد، سپس نوبت به وحید نیکخواه آزاد رسید و بعد از آن جهانبخش سلطانی برای مراسم تجلیل روی صحنه رفت، محمد کاسبی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون ایران نیز آخرین فردی بود که از وی تجلیل به عمل آمد، اشک های شوق محمد کاسبی هنگام مراسم تجلیل و پخش کلیپی از کیومرث پوراحمد و پروین دخت یزدانیان اشک را به چشم های اغلب حاضران در این مراسم آورد.

کارگردانی بسیار خوب مجید برزگر از جمله نکات قوت مراسم افتتاحیه به شمار می آمد، برزگر که پیش از این هم برای کارگردانی بسیاری از مراسم ها و جشن های سینمایی به عنوان کارگردان حضور داشت به خوبی توانست توقعات را برآورده سازد، هرچند که برخی بی نظمی ها  و شلوغی بیش از حد سالن به همراه عدم پذیرایی مناسب از حضار و همچنین عدم وجود حتی یک لیوان آب برای مسافرانی که تازه به اصفهان رسیده بودند باعث شد که برخی بدی های این مراسم را بر خوبی هایش افزون بدانند.

اما گذشته از تمامی این ها تلفیق برنامه های موسیقی و پانتومیم های کودکانه و کمدی در این مراسم بسیار جالب بود و تمامی حاضران از آن استقبال نمودند.

بعد از اتمام مراسم افتتاحیه حاضران (من جمله بنده) همراه با همان اتوبوس هایی که رفته بودیم به هتل کوثر بازگشتیم. البته من فقط برای روشن شدن تکلیف خود مبنی بر دریافت سهیمه غذا و بروشور و برنامه جشنواره به هتل کوثر رفتم که سرانجام بعد از ساعت ها انتظار در شلوغی و هرج و مرج هتل کوثر موفق شدم با لطف آقای گودرزی به این گوهرهای نایاب دست یابم!

اما همه چیز به همین سادگی و با خیر و خوشی تمام نشد، بسیاری از مسافران که تازه به هتل رسیده بودند منتظر پذیرش و دریافت کلید بودند، عده ای گرسنه دنبال لقمه ای غذا! مسئولین هم رسماً از پاسخگویی به حضار عاجز مانده بودند و همین طور پشت سر هم تا ساعات ابتدایی نیمه شب سیل مسافران به هتل سرازیر می شد که ناگهان احمد نجفی بازیگر سینما با یکی از مسئولان بنیاد سینمایی فارابی به دلیل عدم پذیرش یکی از همراهان اش دعوای سختی کرد و با قهر و ناراحتی اصفهان را به مقصد تهران ترک نمود و در این میان حتی پا درمیانی دیگر بازیگران سینما از جمله حسین یاری که او را به آرامش دعوت می نمودند را نیز نپذیرفت!

سپس شنیده شد که مریم میلانی نیز با بسیاری از دست اندرکاران بنیاد سینمایی فارابی به دلیل عدم حضور فیلم اش در بخش مسابقه مشاجره کرده و به آن ها گفته در صورت عدم اصلاح برنامه ها و حضور فیلم اش در بخش مسابقه اصفهان را ترک خواهد نمود.

در این میانه سیل اعتراضات اغلب حاضران که اغلب دارای هویت کاری و سمت هایی نیز بودند و به وضعیت آنان رسیدگی نمی شد دیدنی بود و این ها در حالی بود که بسیاری از افراد که اغلب هیچ گونه ارتباطی با سینما به ویژه با سینمای کودک نداشتند به آسانی به این جشنواره دعوت شده و در کمال آرامش بودند!

در ساعات پایانی شب روابط عمومی بیست و پنجمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان اعلام کرد: نشست پرسش و پاسخ فیلم های بخش مسابقه سینمای ایران با حضور عوامل و دست اندرکاران پس از نمایش فیلم ها در سالن استاد فرشچیان برگزار می گردد. همچنین با نصب «استند»ی در لابی هتل کوثر اعلام شد نشست های تخصصی شبانه با حضور کارشناسان و هنرمندان سینما در ارتباط با مخاطب شناسی و جایگاه عنصر قهرمان در سینمای کودک سه شنبه و چهارشنبه در سالن آمفی تئاتر هتل کوثر برگزار می گردد روابط عمومی همچنین اعلام نمود نشست های صمیمی هنرمندان سینما در ایام برگزاری جشنواره صبح ها از ساعت 10 الی 13 و عصرها از ساعت 15 الی 23 در باغ موزه هنرهای زیبای شهر اصفهان برگزار می شود که هنرمندان وفعالان رسانه های جمعی در صورت تمایل می توانند در این نشست ها شرکت نمایند.

و تمامی این ها جدا از برنامه های تفریحی و گردشی متنوعی بود که برای تفریح و تفرج میهمانان جشنواره که توسط شهرداری اصفهان در نظر گرفته شده بود.

بالاخره حدود ساعت دو نیمه شب سر و صداها کمی فروکش کرد و بنده با ترک هتل کوثر به سمت هتل جلفا محل اسکان ام در اصفهان حرکت کردم و خود را برای دومین روز جشنواره آماده ساختم.

روز دوم- سه شنبه 25 آبان

اوج رقص پروانه ها در نصف جهان

در دومین روز از بیست و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان چهار فیلم در سالن استاد فرشچیان برای اهالی رسانه به نمایش درآمد که البته با استقبال خوبی از سوی منتقدان و صاحبان قلم روبرو نشد و میهمانان حاضر در اصفهان ترجیح دادند به جای تماشای فیلم ها به تورهای تفریحی که برایشان در نظر گرفته شده بود بروند.

ننه نقلی به کارگردانی پرویز صبری، پاریس تا پاریس به کارگردانی محمدحسین لطیفی، مصائب چارلی به کارگردانی علیرضا سعادت نیا و فرار از بگبو به کارگردانی هاتف علیمردانی از جمله فیلم هایی بودند که در این روز در سینمای رسانه ها به نمایش درآمدند.

منتقدان و صاحبان قلم از میان این فیلم ها استقابل خوبی را به عمل نیاوردند و تنها از فیلم هاتف علیمردانی تا حدودی استقبال کردند. اما با این حال داریوش بابائیان تهیه کننده فرار از بگبو هنگام نشست پرسش و پاسخ فیلم از عدم حضور منتقدان و خبرنگاران و خلوتی بیش از حد سالن گلایه کرد و گفت: باید تدابیری اندیشیده شود تا افرادی که به عنوان خبرنگار و منتقد در اصفهان هستند حضوری پر رنگ تر داشته باشند، من تعجب می کنم از این که می بینم این همه خبرنگار برای پوشش این مراسم به اصفهان آمده اند اما از آن ها هیچ خبری نیست! لازم به ذکر است که سایر نشست های مطبوعاتی فیلم ها نیز بسیار خلوت و بی سر و صدا و بود و تنها تعداد بسیار اندکی از خبرنگاران برای پوشش خبری این مراسم در سالن آمفی تئاتر مجموعه فرهنگی استاد فرشچیان حضور داشتند.

یکی از دلایل مهم عدم حضور خبرنگاران در سینمای رسانه به جز برگزاری تورهای تفریحی، برنامه ریزی برای بازدید آن ها از زمین ماه آینده جشنواره کودک در یکی از مناطق استان بود که با حضور شهردار اصفهان و جمعی از دست اندرکاران بنیاد سینمایی فارابی انجام شد.

در آخرین ساعات روز دوم جشنواره فیلم کودک نشست تخصصی جایگاه عنصر قهرمان در سینمای کودک با حضور 5 تن از صاحب نظران سینمای ایران: طهماسب صلح جو، وحید نیکخواه آزاد، منصور مقاره عابد، محمدعلی طالبی و چیستا یثربی در سالن میخک هتل کوثر با حضور هنرمندان و نمایندگان رسانه های جمعی برگزار گردید و صلح جو به عنوان اولین سوال خود از میهمانان خواست تا به این سوال پاسخ بگویند که اصلاً قهرمان کیست؟

یثربی در پاسخ به این سوال گفت: من بیشتر روانشناس هستم و کمتر نویسنده و کارگردان و منتقد سینما به حساب می آیم، قهرمان از دید روانشناس مرده است و و جود ندارد درست مثل داستایوفسکی، اما همین قهرمان می ماند و تسلیم نمی شود، ما همه در معرض آزمون و خطا و آسیب هستیم و تجربه می کنیم، ما خود نیز به نوعی قهرمان هستیم.

طالبی نیز در پاسخ به این سوال گفت: ما در بچه ها نباید به دنبال چیزهای عجیب و غریب باشیم، باید کودک را درک کرد و الا کودک دچار سوء تفاهم می شود و در مقابل قهرمان کم می آورد.

نیکخواه آزاد نیز در جملاتی گفت: در اصطلاح ادبی آن کسی که ضخصیت محور است قهرمان است، اما ما راجع به مشخصات قهرمانی صحبت می کنیم که معمولاً از ضد قهرمان ضعیف تر است و در فیلم ها بر ضد قهرمان غلبه می کند و در پایان قصه با پیروزی قهرمان به پایان می رسد، حضور قهرمان در قصه ها چه قبل از ادبیات جدید و چه بعد از آن وجود داشته و الآن نیز وجود دارد حتی در کتب مذهبی و حتی قرآن نیز این مهم به چشم می خورد به عنوان نمونه در قرآن و در سوره یوسف این شخصیت قهرمان است که هزاران بلا بر سر او می آید اما در نهایت خواب اولیه او تعبیر شده و به یک اوج می رسد.

طالبی نیز در جملاتی گفت: فیلم به قهرمان احتیاج دارد و بچه از قهرمان الگو پذیری می کند. به عنوان نمونه سریالی سال گذشته پخش شد که برخی کودکان بعد از آن دست به خودکشی زدند و این نشان از آن دارد که آن ها قهرمان را باور کرده و پذیرفته اند. این نشان از آن دارد که فیلم سازان امروز در مورد قهرمان مطالعه نمی کنند و تنها فیلمسازانی مثل ابراهیم گلستان و فریدون رهنما بودند که در این زمینه مطالعات زیادی داشتند. به عنوان نمونه دکتر کاووسی درست می گفت که در فیلم قیصر او باید به جای انتقام خونین می رفت و به عدلیه شکایت می کرد. در زمانه ای که فیلم های «الف» را می برند و می دهند به آدم هایی که بیایند و بعد از هفت سال فیلم های مختار بسازند که این فیلم ها هیچ گونه فایده ای ندارند و ارتباطی با مخاطبان خود برقرار نمی کنند نمی شود این چالش را درست کرد، آن ها باید بیایند و از ما و امثال ما حمایت کنند.

نیکخواه آزاد نیز در جملاتی گفت: آقایان فقط بلد هستند پز بدهند که تولیدات سالانه سینمای ایران سه رقمی شده است. در صورتی که وزیر ارشاد در برنامه تلویزیونی هفت گفت ما فقط 40 تای این فیلم ها را می تواینم نمایش بدهیم.

جشنواره خوب جشنواره است که بتواند خود را به بچه ها نزدیک کند شاهکار فیلم های کودک دونده امیر نادری است. اما شما بیاید و همین فردا این فیلم را برای کودکان در سینما نشان دهید خواهید دید که همگی آن ها سالن سینما را ترک می کنند، اما حاضرند همان فیلم های اتل متل توتوله بیست سی سال قبل را تماشا کنند. متأسفانه سینمای ما به دو نوع فیلم سازی روی آورده است، فیلم های پر مخاطب و بی ارزش و فیلم های با ارزش و بی مخاطب.

اما روز دوم برگزاری جشنواره خالی از حاشیه هم نبود در این روز شایعه خروج فیلم فیتیله و ماه پیشونی ساخته آرش معیریان و به تهیه کنندگی احمد نجفی در میان اهالی رسانه پیچیده شد که برخی دلیل آن را دعوای بین احمد نجفی و بنیاد سینمایی فارابی در شب قبل دانستند که باعث قهر نجفی و ترک وی از اصفهان شده بود. جالب تر این که با شنیدن این خبر که به تأیید هیچ یک از مسئولین برگزار کننده جشنواره نرسیده بود سوگل نصرتی بازیگر اصلی این فیلم دچار افسردگی شد و به تأیید پدر و مادرش ساعت ها گریه کرد!

همچنین استقبال بیش از حد حاضران منجر به این شد که تورهای درنظر گرفته شده شهرداری اصفهان بزودی با تکمیل ظرفیت روبرو شود.

به این ترتیب یک روز دیگر از اقامت بنده در اصفهان گذشت و آماده روز سوم جشنواره هستم....

در همین رابطه بخوانید

سفرنامه اصفهان-قسمت دوم